OKRES ZABORU AUSTRIACKIEGO - 1772 - 1918

 

Pierwsze informacje o rozwoju oświaty w naszej miejscowości, które pojawiają się w kronikach parafialnych, sięgają drugiej połowy XIX wieku. Do tego czasu mało pisze się o szkolnictwie w Klimkówce.

 

Początkowo rozwój oświaty i życie kulturalne wsi, podobnie jak w całym kraju, związane było z kościołem. W Klimkówce aktywnym działaczem na tym polu był ks. Piotr Burda, proboszcz Klimkówki, a zarazem inspektor szkół ludowych w dekanacie rymanowskim. To on w 1840 roku utworzył w Klimkówce szkółkę parafialną i sam uczył dzieci czytać i pisać. Szkoła mieściła się w jednej izbie na plebani i działała tam przez 5 lat, czyli do 1845 roku.

 

Później, kiedy przybywało uczniów, szkoła została przeniesiona do budynku pierwszej organistówki gdzie funkcjonowała przez wiele lat i prowadzona była przez nauczycieli mianowanych, a później przez organistę Ludwika Pelczara. W roku 1861 do szkoły uczęszczało 74 dzieci.

 

Wreszcie w 1883 roku niedaleko kościoła, za rzeką, wybudowano pierwszy w wiosce budynek szkolny z jedną salą do nauki i mieszkaniem dla nauczyciela – kierownika. Była to szkoła czteroklasowa.

Budynek był drewniany, z gankiem na słupach, z wieżyczką na dzwonek, frontem zwrócony na zachód. Prowadziła do niego kładka z drogi głównej. Duża sala szkolna mieściła się w południowej części budynku, a od północy i wschodu znajdowało się mieszkanie kierownika.

 

W 1898 roku istniała w Klimkówce czytelnia ludowa, a księgozbiór wynosił 804 woluminy.

 

Z roku na rok rosła ilość dzieci podejmujących naukę w szkole. W 1908 roku dwóch zatrudnionych nauczycieli miało pod opieką aż 150 uczniów. Z tego względu część dzieci ponownie musiała korzystać z pomieszczeń organistówki.

 

Wzrost liczby uczniów spowodował potrzebę wybudowania nowej szkoły. Rada Gminna w Klimkówce zwróciła się w tej sprawie do Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. Sprawę tą załatwiali ks. proboszcz Jan Wolski, wójt Rady Gminnej Franciszek Józefowicz i ówczesny poseł do Rady Państwa Bartłomiej Fidlar z Beska u wiceprezydenta Rady Szkolnej Krajowej pana Dębowskiego. Budowę szkoły poparł także ks. Wawrzyniec Puchalski rodem z Klimkówki, plenipotent dóbr stołowych ks. arcybiskupa lwowskiego Józefa Bilczewskiego. Do załatwienia wszelkich spraw związanych z budową został upoważniony wójt Franciszek Józefowicz.

 

Budowę szkoły rozpoczęto w 1909 roku (na miejscu rozebranej kancelarii gminnej) i do jesieni wymurowano ściany i nakryto dachem, zaś wiosną 1910 roku całkowicie wykończono.

Rok szkolny 1910/1911 młodzież rozpoczęła już w nowym budynku. Koszt budowy wynosił w całości 22 tysiące koron. Otwarcia szkoły dokonał ks. Kazimierz Wais - profesor filozofii na Uniwersytecie we Lwowie, rodak z Klimkówki. Obecni również byli- poseł do Rady Państwa Bartłomiej Fidlar, kierownik szkoły Paweł Nycz oraz władze Rady Gminnej i mieszkańcy Klimkówki. Nowo otwarta szkoła była czteroklasową szkołą powszechną (I-ego stopnia organizacyjnego).

  

OKRES MIĘDZYWOJENNY I CZASY POWOJENNE - 1918 - 1952

 

W 1937 r. w związku ze zwiększoną liczbą uczniów władze szkolne przemianowały naszą szkołę na szkołę powszechną II stopnia organizacyjnego. Dzieci z Klimkówki kończyły sześcioklasową szkołę powszechną aż do zakończenia II wojny światowej. Trzeci stopień organizacyjny szkoły był w Rymanowie i tam młodzież kończyła szkołę pełną.

 

Do 1939 roku w szkole działały różne organizacje uczniowskie: PCK, SKO, koło szkolne LOP, spółdzielnia uczniowska. Kierownictwo szkoły było w kontakcie z Towarzystwem Obrony Narodowej, Towarzystwem Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych, Towarzystwem Rozwoju Ziem Wschodnich. Dzieci angażowano do różnych imprez i zajęć pozaszkolnych. Organizowano konkursy dobrego czytania książek, święto pieśni, święto wychowania fizycznego.

 

W 1937 roku zakupiono radio firmy Polskie Zakłady Philips S.A, słuchano audycji radiowych i również organizowano konkursy radiowe. W jednym z nich związanym z Dniem Lasu, główny Komitet Dnia Lasu przyznał klasie szóstej nagrodę w postaci kompletu nasion.

 

W 1938 roku szkoła brała udział w konkursie SKO organizowanym przez PKO we Lwowie, w którym zajęła 1 miejsce.

Szkolne Koło PCK posiadało swój sztandar ufundowany 1937 roku, który prezentowano na różnych uroczystościach pozaszkolnych.

W latach trzydziestych młodzież szkolna uczestniczyła też w Święcie Pracy.

 

Znaczny wzrost liczby dzieci przed II Wojną Światową spowodował, że w 1938 roku przystąpiono do rozbudowy szkoły. Kierownikiem szkoły był wówczas Adam Sandecki, któremu pomagali w sprawach organizacyjnych ks. proboszcz Władysław Kulczycki i sołtys wsi Józef Penar. Podniesiono dach i podwyższono mury. Do 1940 roku prace wykonano w stanie surowym, a pracami kierował Józef Nadziakiewicz z Rymanowa. Po zabezpieczeniu wejść na piętro dalsze prace wykończeniowe pozostawiono na później tzn. po zakończeniu wojny.

 

Nie wszyscy uczniowie w tym okresie spełniali obowiązek szkolny. Corocznie w starszych klasach niektóre dzieci były zwalniane z obowiązku szkolnego na prośbę rodziców ze względu na nieodpowiednie warunki materialne w domu.

 

W czasach okupacji nauka była nierytmiczna. W ciągu tych lat były przerwy z różnych przyczyn. Od 18 lutego do 6 marca 1941 r. szkoła była zamknięta z powodu tyfusu. Od 5 kwietnia do 18 czerwca 1941 wojsko niemieckie zajmowało sale szkolne. Od 2 stycznia 1942 r. szkoła była zamknięta z powodu szerzących się chorób zakaźnych. Od 14 kwietnia do 25 kwietnia 1942 wojsko niemieckie ponownie zajmowało szkołę. W styczniu 1943 roku szkoła była zamknięta z powodu braku opału.

 

Nauka uzależniona była więc od wielu czynników. Nie można było organizować uroczystości szkolnych. Dzieci z klasy 1 uczyły się z elementarza, w klasach starszych do nauki języka polskiego używano gazetki szkolnej „Ster”, którą zamawiano co miesiąc w Wydawnictwie Gazetek Szkolnych Wielopole 1 w Krakowie. Do matematyki i biologii uczniowie mieli podręczniki. Nie było pomocy dydaktycznych i map gdyż zostały one zniszczone przez Niemców. W toku nauki uczniowie byli angażowani do zbierania kasztanów, żołędzi, jałowca lub odpadów t.j. żelazo, szmaty, butelki i pracowały przy uprawie kok-sagisu.

 

Życie i praca nauczyciela nie były łatwe w tych czasach. Mieszkanie nauczycielom przeznaczał sołtys. Władze szkolne tym się nie interesowały. Żywność nauczyciele otrzymywali na kartki m.in. chleb, cukier, marmoladę, mięso, tłuszcz. Na materiały i skórę na zelówki lub buty nauczyciele otrzymywali kupony zwane bezukszein. Opał zdobywali na własną rękę.

 

Na dzień pierwszego września 1943 r. w szkole oprócz kierownika szkoły uczyło trzech nauczycieli przy liczbie 231 dzieci.

 

Z chwilą zakończenia działań wojennych we wrześniu 1944 roku uczniowie nie mogli jeszcze rozpocząć nauki. Stało się to dopiero 15 stycznia 1945 roku. Uczniowie uczyli się w trzech salach szkolnych. Zajęcia prowadziło pięcioro nauczycieli. Warunki pracy były trudne - brakowało pomocy dydaktycznych i podręczników. Pojawiły się również problemy lokalowe. W związku z tym zachodziła pilna potrzeba ukończenia wybudowanego wcześniej piętra. Stało się to w 1948 roku dzięki zaangażowaniu mieszkańców Klimkówki i pomocy finansowej rodaków z Chicago, którzy utworzyli tzw. „Klub Klimkówka” i z dobrowolnych składek przesyłali pieniądze na potrzeby szkoły. Dzięki temu uzyskano dodatkowo 4 sale lekcyjne i pokój nauczycielski.

Za budynkiem szkoły znajdował się budynek gospodarczy, który służył do przechowywania opału i sprzętu szkolnego. Za nim znajdowały się drewniane ubikacje.

Kierownikiem był wówczas pan Władysław Pieluszczak. Szkoła była siedmioklasowa.

  

W POLSCE LUDOWEJ - 1952 - 1989

 

W latach powojennych szkoła nadal była centrum życia kulturalno-oświatowego wsi.

Wielu młodych ludzi z powodu działań wojennych nie ukończyło szkoły podstawowej i wielu było też starszych ludzi, którzy nie umieli czytać i pisać. Dla nich organizowano więc kursy dokształcające i kursy umożliwiające ukończenie szkoły podstawowej. Cieszyły się one dużym powodzeniem.

 

Oprócz tego prowadzono dalsze prace w celu unowocześnienia placówki. W 1952 roku ogrodzono teren szkolny. W latach 1955 i 1956 szkołę otynkowano, a w 1964 wprowadzono instalację gazową. Ponadto poszerzono podwórze szkolne, urządzono ogródek biologiczny i geograficzny.

W 1966 roku szkoła otrzymała dzięki Inspektorowi Oświaty w Sanoku wiele pomocy naukowych i środków audiowizualnych takich jak radio, telewizor, magnetofon, aparat projekcyjny-filmowy, adapter, epidiaskop, kilka mikroskopów oraz pianino. W szkole zorganizowano pracownie: biologii, geografii, fizyki, chemii, języka polskiego i historii. W 1967 r. doprowadzono do szkoły energię elektryczną.

 

Dzięki zaangażowaniu ówczesnego kierownika szkoły pana Stanisława Jamrogi wyremontowano także dawny szkolny budynek gospodarczy, w którym urządzono pracownie do zajęć praktyczno-technicznych dla dziewcząt i chłopców. Pracownie te dobrze wyposażono m.in. w kilka maszyn do szycia i stoły stolarsko-ślusarskie. Na ówczesne czasy wyposażenie szkoły było na dość wysokim poziomie.

 

W roku szkolnym 1965/1966 w szkole istniało Muzeum Rzeczy Ludowych, które założyła nauczycielka pani Maria Wais. Była ona zainteresowana historią wsi i gromadziła stare dokumenty, zdjęcia, opisy strojów i wesel oraz różnych obyczajów ludowych. W muzeum znajdowało się wiele drewnianych narzędzi rolniczych, sprzętu używanego w rolnictwie jeszcze w pierwszych latach po wojnie, a także wyroby artystyczne i stroje ludowe. W gromadzeniu zbiorów muzeum zaangażowana była również młodzież szkolna i inni nauczyciele. Do szkoły przynoszono przyrządy do tkania wełnianych rękawic, kołowrotki, drewniane brony, widły, szatkownice do kapusty, garnki, kufry, skrzynie, tornistry, drewniane pralki, jak również pompę strażacką. Muzeum, z powodu braku odpowiedniego pomieszczenia, znajdowało się na strychu szkoły. Cieszyło się ono dużym zainteresowaniem, było także wielokrotnie opisywane w lokalnych gazetach. Na przykład w 1981 roku w szkole gościł redaktor gazety „Nowiny” pan Edmund Gajewski, który szczegółowo opisał historię powstania muzeum. Ponadto eksponaty chciał zakupić dyrektor muzeum w Rzeszowie pan Stefański, ale szkoła się nie zgodziła na to.

 

W 1967 roku w wyniku reformy szkolnictwa szkoła została przekształcona w szkołę ośmioklasową i nadal borykała się z problemami lokalowymi. Dlatego też w 1968 roku pan Stanisław Jamroga, kierownik szkoły, podjął próbę dalszej jej rozbudowy, ale opracowane koncepcje rozbudowy obiektu starej szkoły od strony północnej, oraz budowy nowej szkoły w parku nie znalazły akceptacji u ówczesnych władz. Sprawa rozbudowy szkoły została zatem odłożona aż do 1987 roku.

 

Wszystkie klasy w tych latach były bardzo liczne – liczyły powyżej30 lub 40 uczniów w związku z tym nauka odbywała się na dwie zmiany.

 

Uczniowie brali udział w uroczystościach państwowych i szkolnych. Wyjeżdżali na pochody pierwszomajowe do Rymanowa. Wyjeżdżali również na wycieczki do Krakowa, Wieliczki, Zakopanego, Żarnowca, a także chodzili na piesze wycieczki przez Wólkę do Rymanowa Zdroju. W szkole odbywały się akademie np. dla uczczenia rocznicy Rewolucji Październikowej, rocznicy powstania ZSRR, rocznicy powstania Polski Ludowej oraz z okazji Dnia Nauczyciela, Dnia Oświaty, Książki i Prasy, czy 1 Maja. Organizowano także spotkania z przedstawicielami Wojska Polskiego, podróżnikami, przedstawicielami ZMW, SOP.

 

W szkole działały różne organizacje np. drużyna harcerska, koło PCK, TPPR, TPD, SKO, LOP, które angażowały się w życie szkoły: prowadziły zbiórki pieniężne dla potrzebujących, pisały listy do uczniów ze szkół byłego Związku Radzieckiego. Prężnie działało Koło Żywego Słowa, które przygotowywało m.in. szkolne akademie i Koło Sportowe, którego członkowie odnosili znaczące sukcesy na zawodach sportowych o zasięgu wojewódzkim i ogólnopolskim.

Młodzież brała również udział w różnych pracach społecznych na rzecz wsi np. pracowała przy budowie domu ludowego, drogi czy mostów.

W roku szkolnym 1975/1976 szkoła w Rymanowie została przekształcona w Zbiorczą Szkołę Gminną a szkoła w Klimkówce stała się jej filią.

 

Pan Jamroga – długoletni kierownik szkoły w 1980 roku został przeniesiony na stanowisko zastępcy Zbiorczej Szkoły Gminnej w Rymanowie i zakończył pracę w szkole Klimkówce. Kolejnym dyrektorem szkoły została pani Antonina Jankowska.

 

Jak już wcześniej wspomniano dopiero w 1987 roku zajęto się sprawą rozbudowy szkoły. 7 grudnia na zebraniu wiejskim powołano Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły. W skład komitetu weszli: przewodniczący Adam Karp oraz członkowie: Jan Krukar, Andrzej Biel, Bernard Hyla, Antoni Dąbrowski, Wiesław Kasperkowicz, Marian Penar, Marian Nycz, Franciszek Penar, Jan Penar, Józef Penar, Michalina Szczepanik, Wiesław Wais oraz - ówczesny sołtys wsi Franciszek Zych. Dyrektorem szkoły był wówczas pan Andrzej Biel.

 

Wywłaszczono działki sąsiadujące ze szkołą. Organizowano zabawy taneczne, zbiórki pieniężne wśród mieszkańców, w czynie społecznym pozyskano drewno jodłowe na krokwie i deski calowe z przeznaczeniem na szalunki oraz drewno olchowe i bukowe, które sprzedano za przyzwoleniem ówczesnego Naczelnika Gminny pana Tadeusza Sowy. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży drewna zapłacono za część projektów. Zakupiono również żwir.

 

4 czerwca 1990 roku po dwuletniej przerwie powołano nowy Komitet, w którego skład weszli: przewodniczący Marian Penar, z-ca Adam Karp, skarbnik Bernard Hyla, sekretarz Antoni Dąbrowski, członkowie: Jan Wais, Ryszard Grysztar, Adam Penar, Stanisław Zawadzki, Janusz Penar, Kazimierz Kielar, Zbigniew Józefowicz, Stanisław Chentosz, Marian Fajkiel, Kazimierz Grysztar, Józef Penar, Ignacy Frydrych, Stanisław Zych, Bogdan Szot, Jan Buczek, Władysław Cypcar, Wiesław Wais, Michał Zych, Władysław Zych, Andrzej Penar, Zbigniew Dąbrowski oraz sołtys wsi Jan Zych.

 

Ponownie uzupełniono dokumentację i zbierano pieniądze wśród ludności. Wielu mieszkańców Klimkówki zadeklarowało przepracowanie sześciu dni przy budowie szkoły. Entuzjazm mieszkańców sprawił, że budowę rozpoczęto wykonaniem wykopu pod ławy fundamentowe jeszcze przed oficjalnym, urzędowym pozwoleniem. Operatorem koparki był Stanisław Kielar, a ziemię wywoziły przyczepy z Kółka Rolniczego. Następnie wykonano szalunki fundamentowe i podstawę fundamentu. 13 i 14 listopada 1991 roku, pod okiem Józefa Ziembickiego z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Rymanowie, fundamenty zalano betonem. Na wiosnę zakupiono cegłę i do końca 1994 roku wykonano dwie kondygnacje. Wykonawcą głównym został Zakład Remontowo- Budowlany "Later". Mieszkańcy, w czynie społecznym, zwieźli z lasu na tartak około 100 m3 drewna jodłowego przeznaczonego na więźbę dachową, a po przetarciu przez pana Adolfa Puchalskiego, ułożyli drewno przy starej szkole. Dach pokrył blachą pan Zenon Krupa.

 

                                         

 

W stanie surowym budynek był gotowy w 1996 roku. Wkład mieszkańców, po wykonaniu kosztorysu wszystkich prac społecznych, wyniósł prawie 100 tys. zł. Nie jest to mało, gdyż nie wszystkie prace zostały przeliczone według nowych, aktualnych stawek. Instalacje elektryczne wykonał Zakład Usług Elektrycznych Pana Józefa Gierlickiego, centralne ogrzewanie, gaz, wodę i kanalizację instalowało Centrum Techniki Grzewczej i Sanitarnej "NOVUM", stolarkę zewnętrzną i wewnętrzną wykonał Zakład Gospodarki Komunalnej z Rymanowa, podłogi położyła Fabryka Mebli "BOGMAR", pozostałe prace wykonywał Zakład Remontowo- Budowlany "LATER".

 

Otwarcia i poświęcenia nowego budynku szkoły dokonano 3 września 1998 roku. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, kościelnych i licznie zgromadzeni mieszkańcy Klimkówki. Aktu otwarcia, poświęcenia szkoły oraz nadania jej imienia Jana Pawła II dokonał ks. Abp. Józef Michalik Metropolita Przemyski w towarzystwie Marszałka Sejmu Stanisława Zająca, Wojewody Krośnieńskiego Bogdana Rzońcy, Kuratora Oświaty Wiesława Śnieżka, parlamentarzystów Jerzego Borcza i Andrzeja Kozioła, Burmistrza Gminy Jana Rajchla, przewodniczącego Rady Miejskiej Mariana Niemczyka i dyrektora szkoły Mariana Penara.

Po reformie edukacji z 1 września 1999 roku, nasza szkoła funkcjonowała jako Zespół Szkół Publicznych Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Jana Pawła II. Imię Jana Pawła II najpierw otrzymała szkoła podstawowa (1 września 1997 roku), a później gimnazjum (1 stycznia 2004).

Od 1 września 2017 roku po kolejnej zmianie przepsiów oświatowych szkoła została ponownie przekształcona w Szkołę Podstawową im. Jana Pawła II, w której funcjonują klasy gimnazjalne (do czasu wygaszenia kształacenia w tym typie szkoły) oraz punkt przedszkolny i oddział przedszkolny.

Nauka odbywa się na jedną zmianę w 12 salach lekcyjnych wyposażonych w nowoczesny sprzęt audiowizualny tj. laptopy, telewizory, projektory multimedialne i tablice interaktywne. Oprócz sal lekcyjnych w szkole znajduje się biblioteka i czytelnia, stołówka z zapleczem kuchennym, sklepik, gabinet higienistki oraz szatnie. W zaadoptowanym budynku starej szkoły znajduje się sala gimnastyczna, która została oddana do użytku 1 września 2007 roku.

         

Materiał został zebrany i opracowany na podstawie informacji zawartych w kronikach szkolnych, stronie internetowej szkoły oraz na podstawie pracy magisterskiej pana Stanisława Jamrogi "Dzieje wsi Klimkówka" w ramach projektu edukacyjnego "Nasza szkoła wczoraj i dziś" przygotowanego przez klasę III gimnazjum pod kierunkiem pani Agnieszki Groblewskiej w roku szkolnym 2011/2012.